Apoftegma 5. Wim en Freddy.
10 maart 2019. Lucas Mariën
Apoftegma: Wim en Freddy.
In verband met de curieuze vriendschap van Willem Frederik Hermans met Freddy de Vree – Freddy doet voortdurend alsof hij kan meepraten over dingen die Hermans interesseren.
Hermans vond uitspraken met een algemeen karakter meestal zinledig en hij keurde bijgevolg een groot deel van de filosofie af. Freddy voelt aan in welke richting dat gaat. In een gesprek waarin hij wil laten zien aan wiens kant hij staat vermeldt hij Heideggers uitspraak ‘Das Nichts nichtet’ – het niets nietst zeer afkeurend als summum van zinledige filosofische onzin.
Hij bedenkt daarbij niet het volgende: ‘Heideggers “nichtendes Nichts” ist das als Nichts vernichtete Nichts.’ Anders gezegd: ‘Heideggers nietsende niets is het als niets vernietste niets.’ Zo ziet Ludger Lütkehaus dat, die niet alleen de schrijver is van een imponerend en zeer dik boek over het niets (Lütkehaus: Nichts. Leipzig 2010. Het citaat op p. 673). Lütkehaus, bij uitstek een Schopenhauer-specialist, heeft ook een interessant boek geschreven over zijn katholieke kinderjaren: Kindheitsvergiftung, Aschaffenburg 2012. De enige katholieken die cultureel iets van betekenis tot stand brengen zijn voormalige katholieken.
De vorige zin is een apoftegma. Maakt hij deze hele bedenking, die – erewoord – alleen maar een beschouwing wilde zijn, toch tot een apoftegma – of – als we tot nu toe aan het gevaar ontkomen waren – doet dat wellicht pas deze laatste, onderhavige zin?
In zijn gesprek met Hermans heeft Freddy over het hoofd gezien dat het juist het als niets vernietste niets is, dat van belang is. Of moet ik vertalen: het als niets vernietigde niets?