april 2018. Coralie Coloratuur.

Ik ben geen historicus, maar uit het perspectief van de leek meen ik dat het het werk van Dr. Albert de Jonghe is geweest, dat duidelijk heeft gemaakt dat er binnen de bezettingsmacht 1940-1944 een nazificering heeft plaatsgevonden. Aanvankelijk was het bestuur militair, dit wil zeggen grosso modo a-politiek. Maar de partij, hoofdzakelijk in de gedaante van de SS, probeert de zaken naar haar hand te zetten en alles een nationaal-socialistisch karakter te geven.

De Kunstschutz was – al in de Eerste Wereldoorlog – een initiatief van prof. Clemen, een kunsthistoricus uit Bonn. Enkele collega’s vonden er een onderkomen en probeerden in de gegeven oorlogsomstandigheden iets zinnigs te doen. Prof. Metternich, de chef van de Kunstschutz in 1940, was een leerling van Clemen.

Aanvankelijk is er ruimte voor een initiatief als dat van Henry Koehn, die een onderzoek naar de Rechtvaardige Rechters begint met medeweten en ook wel met de stille steun van graaf Metternich – en ook van gouverneur-generaal Von Falkenhausen. En vanzelfsprekend met die van de collega’s bij de Kunstschutz.

Als Metternich in de zomer van 1942 op initiatief van Hermann Göring wordt ‘kaltgestellt’, wordt er een zekere Löffler als chef geparachuteerd op de dienst in Brussel, die geen kunsthistoricus was, maar een betrouwbare partijsoldaat. Er komt dan een onderzoek naar Koehns activiteiten als Rechtvaardige Rechters-detective en Koehn krijgt verbod zijn onderzoek voort te zetten. Een verbod dat hij bij gelegenheid aan zijn laars lapt. Tot zover over de Kunstschutz op dit moment.

Dat de Kunstschutz aanvankelijk inderdaad ook zorgde voor de bescherming en eventueel de restauratie van het patrimonium blijkt uit twee foto’s die Koehn maakte van de romaanse kerk van Waarmaarde in West-Vlaanderen, die een voltreffer heeft gekregen en zwaar beschadigd is. De eerste dateert uit de eerste oorlogsdagen, van 5 augustus 1940. Volgens het bijschrift is de restauratie op dat moment al begonnen. De tweede foto is van april ‘43, na de restauratie. Het gaat hier duidelijk om een belangrijk gebouw, maar er werden ook onbeduidende (neogotische) gebouwen gerestaureerd.